Václav Havel kaj Esper(ant)o

Tiel sonas oficiala kondolenco forsendita nome de Ĉeĥa Esperanto-Asocio. Ankaŭ individuaj membroj aŭ kluboj povas memstare esprimi sin en kondolencaj libroj ĉu en urbodomoj de siaj urboj, aŭ ankaŭ interrete en http://zpravy.idnes.cz/reakce.aspx.

Kvankam Václav Havel ne estis esperantisto aŭ aktiva subtenanto de Esperanto, li fariĝis oficiala aŭspicianto de Universala Kongreso de Esperanto en Prago (1996) kaj konsentis sen pago de aŭtorrajtoj eldoni kaj surscenigi tiuokaze lian dramon Aŭdienco. Malpli konatas, ke dum la Ekonomia Forumo en septembro 2008 en Krynica (Pollando) li vizitis la standon de Eŭropa Esperanto-Unio kaj interesiĝis tie pri Esperanto. Jen kiel pruvo suba fotaĵo de Václav Havel kun esperantistoj.

Łukasz Żebrowski (prezidanto de TEJO), d-ro Seán Ó RIAIN (irlanda diplomato, prezidanto de EEU), Etsuo Miyoshi (mecenato de Esperanto), Eduardo Kozyra (vicprezidanto de pola societo EDE), Václav Havel, Peter Baláž (E@I el Slovakio), Tobiasz Kaźmierski (TEJO-volontulo en CO de UEA). Fotis Andreo Sochacki.

Nia rememoro ne celas nekritikeme aprezi ĉion, kion Václav Havel faris dum sia vivo. Ekz. pluraj politikaj decidoj dum lia prezidentado, i.a. rilate subtenon de militaj aktivecoj de Usono, povas esti por iuj diskutindaj kaj malaprobataj, sed li certe multe meritis pri paca ŝanĝo de la reĝimo kaj ankaŭ de divido de tiama Ĉeĥoslovakio. Sed lia aparta grandeco estas precipe en lia agado antaŭprezidenta dum la antaŭa reĝimo. Li kapablis konsekvence batali kaj sekve multon el sia vivo oferi por aferoj koncernaj nin ĉiujn, kiuj dum la t.n. normaliga periodo ŝajnis estis longtempe tute SENESPERAJ – dum plejparto de la aliaj pro timo grumblis nur kaŝe kaj tie, kie tio ne danĝeris. Eble en tiu senco de la vorto Václav Havel estis pli granda ESPERANT(IST)O ol ni, kiuj parolas la lingvon tiunoman. Li estis portanto de espero, kiu por li ne egalis al nura pasiva atendado de la bona fino, sed al kuraĝo al ago kongrua kun lia morala konvinko. Eble ankaŭ en tio kuŝas lia mesaĝo por nia movado.

Eĉ se nuna politika situacio en multo malbonas kaj diferencas de la originaj esperoj post 1989, ni ne forgesu, ke ankaŭ Václav Havel grave rolis en tio, ke ni akiru BAZAJN HOMAJN LIBERECOJN – pri preso kaj publika esprimo de niaj opinio kaj kredo, pri libera aliro al informoj, pri grupiĝado, pri vojaĝado ktp. Tio ĉio nun ŝajnas al ni memkomprenebla kaj ne aprezinda – eble ni tro rapide forgesis, en kia civitana nedigneco ni tiam vivis kaj kio esencan ni tiam malhavis interŝanĝe kontraŭ t.n. sociala certeco  – kaj kiom multe tio i.a. ĝenis kaj kontraŭis realigon de la interna ideo de Esperanto.

Devizo de Václav Havel:„Espero estas stato de la spirito, kiu donas sencon al nia vivo.“

Se eble ne tiom pro aliaj aferoj, certe almenaŭ por tio ĉi li meritas dignan aprezon kaj rememoron ankaŭ kadre de Esperanta medio. Tiu kutime difinas sin kiel politike neŭtrala (kvankam ja eĉ tiu sinteno pridiskutindas)- sed Václav Havel gravas ĉi-kuntekste precipe ne kiel prezidento de iu ŝtato, sed unuavice kiel kuraĝa humanisma pensulo kaj aganto kaj saĝa, kaj tamen modesta homo de grandaj moralaj valoroj, kiuj povas daŭre esti inspiro kaj instigo por vivo de ni aliaj.

Pavla Dvořáková (padv)

Tiu ĉi artikolo ne prezentas oficialan starpunkton de ĈEA, sed esprimas personajn opiniojn de la redaktorino. Vi povas diskonigi viajn opiniojn en la komentarioj.